Genialny wychowawca, „Ojciec i Nauczyciel” młodzieży, pisarz i publicysta, założyciel zgromadzeń zakonnych, twórca systemu wychowania zwanego prewencyjnym (uprzedzającym); to jeden z tych świętych, którzy na stałe zapisali się w historii Kościoła i świata.
Urodził się 16 sierpnia 1815 roku w ubogiej, wiejskiej rodzinie w Becchi, niedaleko Turynu (północne Włochy). Jego rodzicami byli Franciszek Bosko i Małgorzata Occhiena, którzy na chrzcie dali swojemu najmłodszemu synowi dwa imiona: Jan Melchior. W rodzinie Bosko było już dwóch starszych synów. Kiedy Janek miał dwa lata, umarł ojciec. Wychowaniem dzieci zajęła się wówczas ich mama, Małgorzata. Z domu rodzinnego Jan wyniósł pobożność i chęć do nauki. Dzięki inteligencji i wytrwałości oraz przy pomocy życzliwych ludzi ukończył szkołę.
W wieku 9 lat miał sen, który ukierunkował całe jego życie. I choć jego dogłębny sens zrozumiał dopiero pod koniec życia, to jednak owo proroctwo przekonało go, że powinien poświęcić się wychowaniu młodzieży. W 1835 roku wstąpił do seminarium duchownego w Chieri i sześć lat później otrzymał święcenia kapłańskie. Zawołanie, które wybrał z okazji święceń: Da mihi animas cætera tolle – Daj mi dusze, resztę zabierz, stało się hasłem wszystkich, którzy podejmują wychowanie w duchu ks. Bosko.
Po święceniach ks. Bosko poznawał sytuację młodzieży żyjącej w Turynie. Jako odpowiedź na potrzeby ówczesnego społeczeństwa założył w dzielnicy Valdocco oratorium – miejsce, w którym chłopcy mogli się uczyć pisać i czytać, gdzie mogli coś zjeść i bawić się, gdzie mogli czuć się jak w domu; postanowił stworzyć warunki, które pomogą im przygotować się do godnego, dorosłego życia. Z czasem w oratorium powstała pracownia krawiecka, stolarnia, drukarnia, by młodzi ludzie mogli uczyć się zawodu i w ten sposób zapewnić sobie przyszłość.
Księdzu Bosko towarzyszyło głębokie przekonanie, że został posłany przez Boga po to, by prowadzić młodych do świętości. Celem wychowania, które propagował, był integralny rozwój młodego człowieka tak, aby był dobrym chrześcijaninem i uczciwym obywatelem oraz by umiał odkryć swoje miejsce w społeczeństwie i Kościele. Uczył zatem młodych modlitwy i zachęcał do częstego przystępowania do sakramentu spowiedzi i Komunii świętej. Wpajał im zasady postępowania oparte na Bożych przykazaniach i Ewangelii.
Źródłem niestrudzonej aktywności i skuteczności działań ks. Bosko było stałe zjednoczenie z Bogiem i bezgraniczne zaufanie do Maryi Wspomożycielki, którą uważał za inspiratorkę całego swojego dzieła. Miał świadomość, że sam niewiele może dokonać. Potrzebował współpracowników, którzy pomogliby mu w pracy z młodzieżą, a po jego śmierci kontynuowaliby rozpoczęte dzieło. Chętnych do współpracy znalazł wśród swoich wychowanków z oratorium. W ten sposób w 1859 roku powołał do życia Towarzystwo Świętego Franciszka Salezego – zgromadzenie zakonne nazywane potocznie Salezjanami Księdza Bosko. Zainspirowany wielkim świętym – Franciszkiem Salezym użył jego nazwiska do nadania imienia swym duchowym synom. Natomiast w roku 1872 wraz z Marią Dominiką Mazzarello założył Zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki, by odpowiedzieć na potrzeby i oczekiwania dziewcząt.
Ksiądz Jan Bosko, będąc założycielem dwóch zgromadzeń zakonnych: Salezjanów i Córek Maryi Wspomożycielki oraz innych wspólnot apostolskich, dał początek wielkiej rodzinie duchowej w Kościele zwanej Rodziną Salezjańską. Żyje ona tym samym doświadczeniem charyzmatycznym na wszystkich kontynentach świata, podejmując w różnych zakresach to samo posłannictwo młodzieżowe.
„Przyrzekłem Bogu, że nawet moje ostatnie tchnienie będzie dla moich ubogich chłopców” – temu przyrzeczeniu Ksiądz Bosko pozostał wierny do końca swego życia.
Odszedł do wieczności 31 stycznia 1888 roku. Ostatnie polecenie, skierowane tuż przed śmiercią do współpracowników, dotyczyło tego, co stanowiło sens i posłanie jego życia: „Waszej trosce polecam wszystkie dzieła, jakie Bóg zechciał mi powierzyć (…). Jednakże w sposób szczególny polecam wam troskę o młodzież biedną i opuszczoną, która zawsze stanowiła najdroższą cząstkę mego serca na ziemi„. Został beatyfikowany 2 czerwca 1929 roku; kanonizowany 1 kwietnia 1934 roku. W stulecie jego śmierci, Jan Paweł II nadał mu tytuł: Ojca i Nauczyciela młodzieży. Jego ciało spoczywa w Bazylice Maryi Wspomożycielki w Turynie.
